zondag 12 februari 2017

Poging twee 'siberische' braamsluiper Natuurplaza, Nijmegen geslaagd.

Gisteren deed ik met Rob Zweers een vergeefse poging om de gemelde 'braamsluiper', mogelijk van oostelijke herkomst, van Natuurplaza in Nijmegen in beeld te krijgen. Dat werd tweeënhalve uur kou incasseren en met alleen een Zwarte Roodstaart als bijzonderheid op de daglijst weer naar Arnhem. Zoals geschreven vind ik dit soort zangertjes in de winter altijd spannend, ik was dan ook erg blij dat Guido positief reageerde op mijn vraag of hij vanmiddag weer wilde gaan. Gisteravond werd de braamsluiper namelijk wel weer gezien, hij was ver in de schemer weer op komen dagen en een slaapboom (Kurkeikje) ingedoken. Goede kans dat dat vandaag weer zou gebeuren. Iets over twee reden we Arnhem uit, en als tijdinvulling tot de late namiddag besloten we eerst naar het Cirul van Persingen in de Ooijpolder te gaan, waar eerder vanmiddag Mark Wilkinson een Roodhalsgans had gevonden die ongeringd bleek. De betere kandidaten voor een wildcard. Over de Persingensestraat rijdend noteerden we eerst 26 Wulpen in een besneeuwd weiland. Aan de noordzijde van de Koudedijk zag ik even later grote groepen ganzen rondzwermen, zodat we deze weg links insloegen. 


En even later konden aansluiten bij onder andere Mars Gremmen, Max van Dongen en Gonny van Dalfsen die naar een grote gemengde groep Kol- en Brandganzen keken. Zij hadden de Roodhals ertussen reeds in beeld, en ook Guido had 'm flux in de scoop. Alleen bij mij duurde het even,en met een schuin oog keek ik naar de ganzen achterin de groep die af en toe opvlogen. Als de hele groep 'm maar niet peerde. Dan zie ik ineens iets roods achter een Kolgans en vlak er na waggelt een fraaie adult Roodhals m'n scoopbeeld in! 

Roodhalsgans temidden van Kol- en Brandgans
Ook Jan Jacobs kwam een kijkje nemen en vrijwel de hele bups reed later met auto of fiets naar de Kraaienhof, om de hier langere tijd pleisterende Witoogeend te gaan proberen. 


Brilduikers, Nonnetjes, twee Tafeleenden, vele Futen, een groepje Smienten en een Zilverreiger werden wél, maar de Witoogeend helaas niet genoteerd.Tijd voor het laatste deel van ons plan, de braamsluiper van de Kurkeikjes van Natuurplaza (bekt wel lekker zuidelijk moet ik zeggen, en dat door de voorkeur van een oostelijke braamsluiper...). Wederom parkeerden we de auto vóór de parkeerplaatsslagboom en sloten ons aan bij Marijn Prins en Jordy Houkes die reeds de Kurkeikjes aan het bekijken waren. 

Het is nog licht. Wachten in de buurt van de eikjes waar ie tot heden in ging slapen
De nodige rondes werden gelopen, en enkelen waagden zich ook weer richting Park Brakkenstein. Heimelijk scharrelden Heggemussen en Roodborsten door lage bosjes, momenten die je normaal zouden ontgaan, maar nu stond alles op scherp. Deze scherpte ging een tandje hoger door de komst van Harvey van Diek, Jan Jacobs, Atholl Burill en last but not least, want jawel, op de fiets uit de Ooijpolder, Mars Gremmen. De sfeer is gespannen op wat komen gaat, de kou om te snijen en de tijd wordt vol gekletst met de laatste nieuwtjes en wandelend warm blijven. Ook voor deze dag kan ik de Zwarte Roodstaart noteren, die Guido vakkundig van een balkonrailing op tien hoog plukt. Even later mogen het er zelfs twee worden. Bofkont vandaag!

Kijken naar een Zwarte Roodstaart. Altijd leuk voor de daglijst!
Dan stijgt ineens de adrenaline: er viel iets in in de eikjes! Het blijken een aantal Vinken en Pimpelmezen. Die gebruiken de dichte kruintjes blijkbaar ook als slaapplaats. Dit zal nog een paar keer gebeuren. Maar dan....

de eerste adrenalinerush: twee invallende vogeltjes blijken Vinken...
De zon zakt langzaam en neemt de temperatuur mee. Dan klinkt opeens om één minuut voor zes, ver in de schemer, uit een eikje een harde serie 'tek'jes. Iedereen spoed er naar toe. Dat is 'm. Maar kanonne, wat donker, fotograferen wordt een hels karwei. Ook laat de sluipert een serie ogenschijnlijk geagiteerde rateltjes 'tjek tjek tjekrrr' horen. We zijn te laat met geluid opnemen, en de rest van de tijd laat ie alleen de tek horen. Na enige tijd schiet hij richting het eikje die gisteravond ook werd uitgekozen als slaapboom. Wij er weer achter aan. 

17:59 uur: de vogel is binnen komen waaien!
Maar ook hieruit schiet hij weer, en gaat nu open en bloot in een kaal klein boompje pal voor Natuurplaza zitten, een halve meter onder een Merel. Vervolgens speert hij naar een steegje en verdwijnt hier in een rij aanplant van zo'n dertig centimeter hoog. We schuiven Harvey naar voren, om indien mogelijk foto's te maken. 

de braamsluiper lokt ons een donker steegje in...
Maar net zo snel en bijna onzichtbaar als tie er in vloog speert hij er weer uit, terug naar het kale boompje te schieten, waar hij zich wederom vrij, maar door de schemer moeizaam laat zien. Uiteindelijk gaat het weer in rechte lijn naar de slaapboom van gisteravond. Hier hipt hij al tekkend nog wat rond, waarna het geluid uiteindelijk stopt. Welterusten! Wij zullen denk nog wel enig moeite mogen steken in de ware identiteit van de braamsluiper, maar een begin is er! Zowel Harvey als Marijn weten plaatjes te schieten, waarbij onderstaande van Marijn tot heden de beste is.

De braamsluiper van Natuurplaza. foto Marijn Prins, waarvoor dank voor gebruik!
Jan Jacobs heeft de vogel zelfs zien poepen! Maar niet gezien waar dat belangrijke DNA-spul terecht kwam! Misschien een idee om een stuk zwart landbouwplastic onder de boom te leggen, waar op dat moment de vogel gaat slapen...? Tot heden is de vogel voornamelijk ver in de schemer, zo tussen 17:45 en 18uur, binnen komen vallen. Slechts één keer werd ie ook 's ochtends kort gezien. Ondanks zoekacties is de plek waar ie overdag verblijft nog niet gevonden. Vandaag leek hij vanaf de Heijendaalseweg te komen, wat een verblijf aan de andere kant van deze weg zou suggereren, en niet rond het Toernooiveld.

Guido en ik bunkeren in Nijmegen eerst nog een door de kou zeer wlkom warm frietje met toebehoren naar binnen en kachelen dan weer op Arnhem (en Zutphen) aan. Missie geslaagd, maar we zijn er nog niet met deze vogel!

zaterdag 11 februari 2017

Zoeken naar een braamsluipert in Nijmegen

Een aantal medewerkers van Sovon vonden in de late namiddag van 9 februari jl een 'braamsluiper' op de parkeerplaats bij hun kantoor in Natuurplaza aan het Toernooiveld in Nijmegen. De laatste jaren blijken dit soort braamsluipers van oostelijke herkomst, wat het altijd interessant maakt ze beter te bestuderen. Goede foto's zijn voor een juiste determinatie van groot belang, en eigenlijk zou een verzameld poepje of veertje het allermooist zijn, zodat door DNA-onderzoek de grootste zekerheid over de determinatie kan worden gegeven: een Vale, Woestijn, of Siberische Braamsluiper.

Erik van Dijk vond de volgende ochtend, 10 februari, vroeg de vogel terug op de parkeerplaats, en aangezien ik zangertjes in de winter altijd erg leuk (en spannend) vind, en deze oostelijke braamsluipers een uitdaging zijn, vroeg ik een aantal mensen in Arnhem, of ze misschien wilden gaan zoeken. Rob Zweers had er wel oren naar, zodat we vanochtend om tien uur naar Nijmegen reden. Op de whatsapp-groep van Vogelalert Nijmegen vroeg ik, of er meer mensen wilden helpen zoeken, waar Mars Gremmen positief op reageerde. Toen Rob en ik arriveerden troffen we Mars aan, die reeds aan het rondbanjeren was.

parkeerplaats met de kurkeikjes
De eerste rondes leverden niets op, en nadat alle kurkeikjes op de parkeerplaats, waar de vogel in was gezien, diverse keren grondig uitgeplozen waren, en we niet verder kwamen dan een Heggenmus of Pimpelmees, werd de zoekcirkel vergroot. 

In de 'tuin' van Natuurplaza
Eerst de boompjes en struikjes langs de parkeerplaatsen aan de andere kant van het gebouw. Hier zat een Kramsvogel luid tjakkend in de top van een boompje. Even later kwam er een groep van zo'n veertig over ons heen, richting binnenstad trekkend. Tijd voor een wandeling door Park Brakkenstein. Aan het begin werden we gelijk al verwelkomd door tienatllen Kauwtjes, die al kwebbelend weer aan hun nestholtes bezig waren. 

Eekhoorntjes bekijken
Maar ook hier geen braamsluiper. Wel veel ander leuks, zoals ontzettend veel Vinken, die foerageerden in de sneeuw onder Beuken, enorm veel Merels, die veelal in groepjes aan het wroeten waren in los gewoelde bladeren onder dennen en Rhododendrons. Twee Eekhoorns lieten zich mooi bekijken, zowel in de bomen als op de grond, druk bezig hun buikjes te vullen. 

Eekhoorn. foto Rob Zweers
Een Groene Specht liet zich lachend horen, een zingende Holenduif met z'n herhaalde 'hoe hoe hoe' gaf een zomers tintje aan het winterlandschap. Goudhaantjes scharrelden verborgen tussen de bladeren, een enkele Appelvink laat zich tikkend alleen horen. De Bosuil die hier onlangs nog door Mars werd gehoord, en waarvan ik een plek wist waar ze met hun jongen wel eens zaten, liet zich helaas niet vinden. Miauwen kondigden drie overvliegende Buizerds aan. Stiekem hoopte ik op een Middelste Bonte Specht, die hier vaker is gezien, 'helaas' bleken alle gevonden 'boomstamtikkers' Grote Bonte te zijn. 

Park Brakkenstein en Mars
Na tweeënhalve uur struinen echter nog steeds geen sluipertje, zodat we terug naar de parkeerplaats liepen voor een laatste poging. Hier kwam ineens een vogeltje over ons heen vliegen, waar ik aan het vlieggedrag de stempel 'mogelijke' Zwarte Roodstaart op plakte. De vogel landde in de top van een boom, en dankzij de razendsnelle reflex van Rob wist hij een fraaie foto, op grote afstand(!), te maken, die inderdaad bevestigde wat ik dacht. 

Zwarte Roodstaart. foto Rob Zweers
Vlak er na dook de roodstaart naar een raamkozijn, waar zij een keer kort door de knieën knikte en de staart liet trillen, om daarna uit beeld te verdwijnen. Helaas geen braamsluiper, het zat er niet in vandaag.

's Avonds gaan Erik van Dijk en Mars nog een keer op de parkeerplaats kijken. En treffen de braamsluiper toch ineens, ver in het donker, weer in een kurkeik aan! Mogelijk komt hij hier alleen slapen, en verblijft ie overdag ergens anders. Ben benieuwd of we daar nog achter komen. Want ga graag nog eens kijken. Altijd spannend, zangertjes in de winter!. 

woensdag 1 februari 2017

'Ringsnavelmeeuw' Loonse Waard, Wijchen: met de neus in het brood!

Het is donderdag 19 januari, en ben het een en ander aan het voorbereiden, omdat ik morgen mijn dochter weer voor een weekend heb, als er via de whatsappgroep van vogelend Nijmegen om half vijf een bericht binnen komt van Jordy Houkes. Hij is met Jeroen Nagtegaal meeuwen aan het voeren met brood in de Loonse Waard bij Wijchen, om zo ringen af te kunnen lezen, en blijkbaar had een Ringsnavelmeeuw ook flinke trek en kwam zo bij hun in de kijker!! Er ontstaat lichte paniek bij me, want op dat moment die kant op gaan was kansloos door het zakkende licht. En vanaf morgenmiddag zou mijn aandacht bij de dochter liggen, dus op dat moment kon ik niet veel meer doen, dan het bericht doorzetten in de whapgroep van heel Gelderland. Ik kon het gelukkig loslaten, doordat ik de meerdere winters terugkerende Ringsnavelmeeuw van Tiel heb gezien (28 januari 2004, 18 november 2006 en 26 oktober 2007).


Al spoedig kwamen er ook berichten door met twijfels over de zuiverheid van de meeuw. Hij, maar waarschijnlijk daarom eerder zij, was even klein of vaak ietsje kleiner dan omringende Stormmeeuwen waar ie mee op trok. Daarnaast had de meeuw ook wel erg veel wit aan de tertialzomen, terwijl dit doorgaans juist smaller vergeleken met Stormeeuwen. Op diverse whatsapp-groepen en fora ontstaan discussies die ik in het weekend af en toe volg, aangezien m'n dochter op dat moment véél leuker is. Omdat ik maandag pas van Enschede naar Arnhem reis, vraag ik op de whapgroep van Arnhem of er dinsdag 24 januari misschien iemand gaat. De kaarten rond de identiteit van de Ringsnavelmeeuw worden steeds verder geschud, en het wordt duidelijk dat er ook Ringsnavelmeeuwen in de broedgebieden voorkomen die zo klein zijn én erg witte tertialzomen kunnen hebben. Dit maakt het dan wel weer interessant om toch te gaan kijken, en dit wordt versterkt door de melding van Jordy dat hij op dinsdag om half vier weer een kruiwagen brood gaat omkieperen om de meeuwen dichterbij te halen.

Guido Verhoef reageert op mijn vraag op de Arnhemse Alert whatsapp dat hij me al wilde berichten en wil gaan, eventueel met meer geïnteresseerde mensen die mee willen. Om kwart voor drie zou hij bij mij zijn, en de volgende blijkt dit alleen nog Joris Verhees te zijn. Gedrieën rijden we met steeds verder stijgende spanning naar de Loonse Waard. En met Guido meegaan kent bij te intensief kleppen, of te weinig routekennis natuurlijk een kleine omweg, zodat we na een lichte koerscorrectie (3 minuten langer...) de dijk oprijden bij de Loonse Waard. 

Zowel op de dijk als op de weg laag langs het water staan auto's, en we besluiten eerst naar de mensen op de dijk te rijden. Op dát moment gaat mijn whatsapp: 'Nu in beeld'. 'What the f...! Wáár dan, wáár', terwijl we rondkijken naar hyperende mensen. We rijden snel door naar de mensen, deur open: 'hebben jullie 'm in beeld?' Een paar verbaasde gezichten kijken ons aan: 'Nee..' We draaien rap de auto en koersen naar de mensen op de weg langs de plas, gevolgd door de rest van de dijklui. 


Hier aangekomen staan en zitten Jordy, Harvey, Rob en anderen al gedreven te kijken en te fotograferen. In de verte zit een grote gemengde groep met Storm-, Kok-, een paar Zilver, en naar later blijkt ook Pontische en Geelpootmeeuw

Geelpootmeeuw met Storm- en Kokmeeuwen

En een Ringsnavelmeeuw. 'Waar zit ie dan?'. Ik mag door de scoop van Rob turen, maar zie in eerste instantie niks. Op aanwijzing van Rob krijg ik 'm uiteindelijk alsnog in beeld.

Ringsnavelmeeuw, links voor aan

Jemig! at een klein beest! Je moet maar net weten waar ie staat, en als je niet op let ben je 'm ook zo kwijt. Heb je 'm in beeld, dan vallen de brede zwarte snavelband, de lichte iris, en naar later duidelijk wordt, lichtere rug en bovenvleugels wel op. Ook de rode oogring is een hulpkenmerk ter snelle onderscheid van Stormmeeuwen, hoewel enkele zo'n oogring ook hebben, maar lang niet zó opvallend. Tussendoor wordt me gewezen op een vrijwel witte Kokmeeuw met alleen zwarte handpennen, een erg gave verschijning die op grote afstand er al uit te pikken is door z'n spookverschijning.

witte Kokmeeuw

Rond kwart over vier neemt Jordy het besluit om flink wat brood voor aan op het ijs te gooien en met de handen vol loopt hij naar de rand en strooit flink rond.


In eerste instantie reageren de meeuwen niet, maar dan als donderslag bij heldere hemel, komen ze massaal er op af, en wordt het een warboel en gekrijs van jewelste. 


Zie 'm nu maar eens te vinden. Toch lukt dat, en heb je 'm eenmaal in beeld, dan is in beeld houden vaak vrij makkelijk. Een enkele keer vliegt ie op, en dan is het helemaal een feest om 'm te volgen. Gelukkig vinden we 'm steeds snel terug.


Omdat er nog geen goede foto's van de bovenvleugels zijn, die belangrijke kenmerken aan de toppen van de vleugel kunnen vertonen ter determinatie, zoals onderscheid van Stormmeeuwen, wordt daar door de fotografen op gefocust. De spanning is dan ook nog best lange tijd te snijden, maar uiteindelijk gaat er gejuich op: hebbes! 


Ondertussen let ik zelf op kleurverschillen en overeenkomsten onder diverse lichtomstandigheden ten opzichte van omringende meeuwen. 


Onder andere Paul Gnodde en Guido Verhoef weten een mooi filmpje te maken, die ze later op youtube plaatsen (zie onder). Met dit materiaal kan er verder gewerkt worden aan de determinatie van deze zeer intrigerende meeuw. Bij de, opvallend weinige mensen, staat een grote glimlach op de gezichten: wat een buitenkans, zo dichtbij!


Ongetwijfeld zal het lage aantal bezoekers veroorzaakt worden door de twijfels over de juiste identiteit van de meeuw. Hoewel aardig wat meningen richting zuivere Ringsnavelmeeuw neigen, moet zeker ook gekeken worden naar 'afwijkende' Stormeeuwen en mogelijke hybriden. In nauwe samenwerking met Jordy, Jeroen en Vincent Hart werk ik nu aan een dossier, welke later ingediend zal worden bij de Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna. Voorlopig zal er echter eerst de nodige informatie moeten worden verzamelt.

Tegen half zes rijden Guido, Joris en ik zwaar voldaan naar huis. Op het juiste moment gegaan, de meeuw mooi van dichtbij kunnen bekijken en dat lange tijd: met de neus in het brood!! 

Video's
Ringsnavelmeeuw, Loonse Waard, Wijchen, 19 januari 2017, Jeroen Nagtegaal

Ringsnavelmeeuw, Loonse Waard, Wijchen, 24 januari 2017 Guido Verhoef

Ringsnavelmeeuw, Loonse Waard, Wijchen, 24 januari 2017, Paul Gnodde

Waarnemingen
Waarnemingen Ringsnavelmeeuw in Gelderland [waarneming.nl]

(Aanvaarde en afgwezen) Gevallen Nederland op Dutchavifauna.nl [link]

Meer foto's Ringsnavelmeeuw